حجت‌اله مرادی

كلاوزويتس مي‌گويد: «تصور اين كه مردان باهوش، بدون ترديد مي‌توانند يك ژنرال خوب نيز باشند، خطاست.» از بين هزار تن مدير شايد تنها يك نفر اين شايستگي را داشته باشد. يك مدير عمليات رواني چه توانايي‌هايي بايد داشته باشد؟ آيا مي‌تواند اين توانايي‌ها را از دانشكده‌هاي نظامي و غيرنظامي معتبر فراگيرد؟

نویسنده: سرتيپ پاسدار احمدرضا رادان

چكيده

شايعه‌ گزاره‌اي است كه منبع آن ناموثق است از همين‌روي يافتن 5 منبع نشر آن اغلب دشوار، يا ناممكن است، با وجود اين،گاهي اثر شايعه بسي فزون‌تر و فراگيرتر از تأثيرات حاصل از رسانه‌هاي رسمي است. چه، شايعه اغلب در فضاي ركودي رواج مي‌يابد كه عاملان عمليات رواني با بهره‌گيري از فنون و تاكتيك‌هايي همچون تاكتيك تبخير آن را پديد آورده‌اند. در چنين فضايي عطش شهروندان براي كسب آگاهي آن‌چنان افزايش مي‌يابد كه آنان شبه واقعيت‌ها را واقعيت، و اقوال ناموثق و اغلب دروغ‌ها را، واقعيت تلقي مي‌كنند. اما اينها تنها بخشي از واقعيت مربوط به شايعه را نمايان مي‌سازد. چه، گاهي شايعه خود به رسانه‌اي تبديل مي‌شود كه به هماوردي با رسانه‌هاي رسمي مي‌پردازد. چنين اهميتي موجب شده است تا كارگزاران عمليات رواني از شايعه به منزله ابزار و روشي براي تخريب روحيه حريف، برآشفتن توده‌ها و تحقق ساير اهداف و مقاصد خويش بهره گيرند.
واژگان كليدي: شايعه، رسانه ناموثق، مجاب‌سازي، تخريب روحيه، بحران.

ابزارهای عملیات روانی غرب علیه جمهوری اسلامی ایران

نویسنده: سيدحسين محمدي‌نجم

چكيده

هر چند اهميت استعاره در لفاظي‌هاي سياسي امروز انكارناپذير است، اما كاربرد آن همواره محل جنجال و مناقشه بسيار بوده است. فيلسوفان اغلب معتقدند كه استعاره و ديگر معاني بياني مي‌توانند راه ادراك ما را به سوي اشياء منحرف كنند.1 براي نمونه، هرچند ارسطو، چيره‌دستي شاعر را در استفاده از استعاره، بهترين ارمغان وي به خوانندگانش مي‌داند، اذعان مي‌دارد كه استعاره خطرناك است، چون مي‌تواند يك چيز را بهتر يا بدتر از حالت واقعي آن جلوه دهد. همچنين، افلاطون، سرانجام فيلسوفي سياست پيشه شد و كه تأثيرات عميقي بر فلسفه سياسي بر جاي گذاشت، بسياري از توصيه‌هايش در خصوص پايه‌ريزي و اداره حكومت سياسي آرماني را در قالب اصطلاحات مجازي بيان كرد. اما جالب اينكه فلسفه غرب همواره اصرار افلاطون براي اخراج شاعران از آرمان‌شهر را به نكوهش استعاره توسط وي تفسير كرده و بي‌اعتمادي او به [صنايع ادبي] تقليد و وانمايي را توجيهي براي اين تفسير به حساب آورده است؛ تا جايي كه حدود دو هزار سال بعد، هابز به تأسّي از اين به اصطلاح سنت افلاطوني، بيان داشت كه استعاره يعني استفاده از كلمات در قالبي نامتداول به منظور فريفتن مردم.
در چند دهه اخير، به رغم اين موج مخالفت عليه استعاره، برخي از دانشمندان شناختي بي‌اعتمادي فيلسوفان به استعاره را به چالش كشيده، استدلال كردند كه ادراك ما از واقعيت، مبتني بر استعاره است. به باور ايشان، زندگي ما سراسر با استعاره‌هاست (همان چارچوب‌هاي ادراكي كه درونشان زندگي مي‌كنيم) و بي‌ترديد نقش آنها در شكل دادن به فلسفه و مفاهيم روزمره بسيار حائز اهميت است.
واژگان كليدي: استعاره، جنگ، گفتمان سياسي.

نویسنده: دكتر محمدحسين الياسي

چكيده

در نيم قرن گذشته نظريه‌پردازان و پژوهشگران فعال در قلمرو رسانه‌هاي ارتباط جمعي، تلاش كرده‌اند تا با قواعدي دست يابند كه با به كاربستن آنها بتوان دامنه اثربخشي و اثرگذاري رسانه‌ها را فروني بخشيد. حاصل اين تلاش‌ها از يك سو فرمول‌بندي چند نظريه و مدل نظري در قلمرو ارتباطات جمعي و روان‌شناسي مخاطب و تراكم حجم فربهي از ادبيات پژوهشي در اين قلمرو است. در هر يك از نظريه‌ها و مدل‌هاي ارائه شده در اين قلمرو، هم حيطه كاركرد رسانه‌هاي جمعي، مورد علاقه و كنكاش نظام‌مند و عالمانه قرار گرفته است و هم دامنه اثرات آنها. محققان نيز با بهره‌گيري از مباني آن مدل‌هاي نظري، اصول و قواعدي را فرمول‌بندي نموده‌اند كه با به كاربستن آنها مي‌توان دامنه اثرات يك رسانه را در دستكاري اذهان مخاطبان، تغيير سبك زندگي آنان و تعديل و تغيير كنش‌هاي مختلف آنها، افزايش داد. اين نوشتار مروري است بر تلاش‌هاي نظري صورت گرفته در اين قلمرو.
واژگان كليد: رسانه اثربخش، متقاعدسازي، مهندسي خبر، نظريه سوزن تزريقي، برجسته‌سازي.

گردآوري و ترجمه: حجت‌اله مرادي

چكيده

شكل‌گيري نيروي نظامي مدرن و سامانه‌هاي فناورانه غيرنظامي كه انتظار مي‌رود در پي انقلاب اطلاعاتي به دست آيد، مستلزم آن است كه بعد رواني جنگ در مراحل آماده‌سازي، برنامه‌ريزي و فرماندهي عمليات نظامي آينده اولويت روزافزوني را شاهد باشد. توانمندي‌هاي نظامي بالا كه از اين سامانه‌هاي پيشرفته حاصل مي‌شود، توان توليد آثار رواني و فيزيكي چشم‌گيري خواهد داشت و از سويي ديگر، فرصت‌ها و خطرات جديدي را پيش روي دولت‌ها قرار خواهد داد. سامانه‌هاي فناورانه پيشرفته نه تنها به شكل‌گيري فضاي جنگ‌هاي آينده كمك مي‌كند بلكه بر اهميت عمليات رواني و نقش آن در سرنوشت جنگ مي‌افزايد. در اين مقاله، پيامدهاي بالقوه انقلاب اطلاعاتي بر بعد رواني جنگ‌هاي آينده و بررسي جنبه‌هاي رواني مهم آن، ابزار توليد آنها و تجارب به دست آمده از اين تحولات مورد مطالعه قرار مي‌گيرد.
واژگان كليدي: عمليات رواني، انقلاب اطلاعاتي، جنگ آينده

نویسنده: خالد لويمي

مقدمه

از اواخر جنگ جهاني اول، تبليغات به صورت حربه‌اي روان‌شناسانه در خدمت استعمارگران درآمد. هدف اصلي تبليغات، استعمار فكري كشورهاي ستم‌ديده جهان به منظوراستثمار اقتصادي، فرهنگي و سياسي آنان بود و براي رسيدن به اين هدف، افكارعمومي كشورهاي خود را براي توجيه اين سياست فريب مي‌دادند و به بي‌راهه مي‌كشاندند؛ اين امر در طي جنگ جهاني دوم چنان اهميتي داشت كه طرفين درگيري براي به كارگيري اين حربه‌ها به رقابت با يكديگر پرداختند (شيرازي، 1376، ص 11). از جنگ‌هاي قرن بيست تا كنون، اجراي هرگونه سياست نظامي، سياسي و حتي اقتصادي، مستلزم زمينه‌سازي‌هايي شده است كه از طريق كاربرد فنون تبليغاتي به دست مي‌آيد. اين فنون تبليغاتي از طريق رسانه‌ها اجرا مي‌شود. به عبارتي امروزه هر جنگي جنگ رسانه‌اي، زمينه‌هاي لازم را در جبهه خودي و همچنين جبهه دشمن فراهم مي‌آورد.

نویسنده: دكتر علي فلاحي

چكيده

پس از فروپاشي شوروي سابق، تغيير و تحولات پس از آن و مطرح شدن نظام نوين جهاني، فعل و انفعالات تازه‌اي براي تك قطبي شدن نظام جهاني و قرار گرفتن ايالات متحده در رأس قدرت جهان و به دست گرفتن سرنوشت جهان روي داد. تحولاتي كه هرچند هنوز نظام‌مند نشده است اما تا حدودي موفق عمل كرده است. امريكا هنوز در تلاش است تا به ساختاري قانون‌مند براي زير سلطه گرفتن هرچه بيشتر دولت‌ها و كشورهاي مختلف دنيا دست يابد. شاهد اين مدعا اقدامات امريكا در گرجستان, اوكراين، قرقيزستان و ميانمار است. سؤال اصلي اين مقاله اين است كه چه عواملي در شكل‌گيري انقلاب‌هاي رنگين در اين كشورها مؤثر هستند؟ محيط داخلي و بين‌المللي و به ويژه تأثير دولت امريكا در انقلاب‌ها چگونه است؟ براي پاسخ به اين سؤالات كوشش شده است تمامي منابع آشكار پيرامون انقلاب‌هاي رنگين مورد مداقه قرار گيرد و بر اساس آنها از نگاهي نو اين انقلاب‌ها مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد.
واژگان كليدي: انقلاب‌هاي رنگين، گرجستان، ميانمار، اوكراين، قرقيزستان، امريكا

چكيده

با پيشرفت روزافزون دانش، فناوري، ابزارهاي خبررساني و ارتباطات، عمليات رواني به طور فزاينده‌اي اوج گرفته و دامنه آن هر روز گسترده‌تر مي‌شود تا آنجا كه امروزه، از سوي قدرت‌هاي سلطه‌گر و سردمداران كفر جهاني و رسانه‌هاي غربي و صهيونيستي ميلياردها دلار براي عمليات رواني و تبليغات رواني ملت‌ها سرمايه‌گذاري مي‌شود. اما عليرغم نو بودن اين واژه‌ها و تاكتيك‌ها و ابزارها، اصل عمليات رواني كلامي تازه نيست، هزاران سال است كه بشر از اين سلاح در صحنه پيكار ياري مي‌جويد. قرآن در آيات و قصص، موارد بسياري از جنبه‌هاي رواني – تبليغي را بيان مي‌كند و شيوه‌هاي شناخت دشمنان كه مهم‌ترين مرحله در هر طرح‌ريزي عمليات رواني است را يادآوري مي‌نمايد. در اين مقاله با هدف واكاوي اصول دشمن‌شناسي و مخاطب‌شناسي در عمليات رواني به بررسي جامع آيات با توجه به تفاسير گوناگون پرداخته مي‌شود.
واژگان كليدي: دشمن‌شناسي، قرآن، راه‌كارهاي رواني، عمليات رواني

نویسنده: عبدالرضا همداني

چكيده
دكترين نظامي و عمليات رواني حماس بر جنگ فرسايشي و پرتاب موشك‌هاي قسام مبتني بود. هدف اين دكترين تضعيف عزم نظامي و غيرنظامي و كاهش انگيزه جنگ در رژيم صهيونيستي، با وارد آوردن تلفات مداوم و مستمر به آن بود. اين دكترين واقع‌گرايانه بود؛ زيرا، شواهد زيادي مبني بر فرسوده شدن و كاهش قدرت تحمل جامعه صهيونيستي مشاهده مي‌شود. حماس همسو با هدفي حركت مي‌كند كه جامعه رژيم صهيونيستي حساسيت زيادي در قبال آن دارد حساسيتي توأم با ترس و وحشت از دست دادن نيروهاي نظامي صهيونيست‌ها در سرزمين‌هاي اشغالي. تاكتيك اصلي حماس بر مبناي حملات پراكنده، عمليات شهادت‌طلبانه و پرتاب موشك قسام است اين شيوه بيشترين خسارت فيزيكي و رواني را به ارتش اسرائيل وارد آورد.